Toen ik nog jong was, een jaar of 25 geleden, kochten mijn ouders een nieuwe computer met daarbij een printer en scanner. Dit waren nog 2 losse apparaten van HP. De eerste scanner waar ik mee werkte moest nog opwarmen. Die zette je aan en na 5 minuten was de scanlamp warm. Met de scanners van tegenwoordig hoeft dat niet meer.
Wat is een scan?
Dit is eigenlijk een digitale kopie van het platte object dat op de glasplaat ligt. Dit kan zijn: een A4-pagina, een bladzijde uit een tijdschrift, oude foto of een krantenartikel. Tijdens het scannen worden de kleuren digitaal vastgelegd.
Scanapparaten zijn tegenwoordig niet meer zo populair omdat de gemiddelde smartphone veel scherpere en sneller foto’s maakt. Sommige smartphones herkennen zelfs al de tekst die gefotografeerd is. Na het scannen kan de foto meteen eenvoudig bewerkt worden.
Wat bepaald de bestandsgrootte van een scan?
Deze wordt eigenlijk bepaald door een aantal factoren. De belangrijkste zijn de afmetingen van een scan, de resolutie en het aantal kleuren.
Afmetingen:
Een gescande A4 bladzijde zal meer ruimte in beslag nemen dan een kwart A4. Tijdens het scannen wordt hetgeen wat op de glasplaat ligt omgezet naar pixels. Op een beeldscherm werkt alles in pixels. Dit zijn puntjes op het scherm van links naar rechts en van onderen naar boven die een kleur tonen.
Resolutie:
Pixels worden in het Nederlands puntjes genoemd. Hoe meer pixels in een afbeelding, hoe scherper en kleurrijker deze wordt, maar ook hoe groter de bestandsgrootte. Tijdens het scannen kan je opgeven hoe hoog de DPI moet zijn. DPI staat voor dots per inch (aantal pixels per inch).
De standaard instelling voor digitale scans is 72 DPI maar voor drukwerk is dat 300 DPI. Dit betekent dus dat in het geval van drukwerk er in dezelfde inch veel meer pixels gestopt worden. De pixels worden per stuk dus minder groot om in die inch te kunnen passen.
Omdat iedere pixel een eigen kleur krijgt kan je bij 300 DPI dus veel meer verschillende kleuren vastleggen. Dus de kleur rood op een afbeelding kan bij 300 DPI uit veel meer verschillende tinten rood bestaan dan bij 72 DPI. Een scanner bepaald bij een lagere DPI welke kleuren of tinten overgeslagen worden.
Aantal verschillende kleuren:
Als je een afbeelding scant worden de kleuren omgezet naar pixels. Een afbeelding met maar 5 kleuren zal minder ruimte in beslag nemen dan een met 20 kleuren. Maar de afmetingen van scan maken dan ook weer uit. Een A4 met 5 kleuren zal misschien even groot zijn als een kwart A4 met 20 kleuren. Een scan wordt omgezet naar een afbeelding en in die afbeelding wordt bijgehouden welke kleuren nodig zijn om de afbeelding te tonen.
Houd er ook rekening mee dat een scanapparaat veel nauwkeuriger kleuren waarneemt dan het menselijk oog. De kleur geel kan voor ons uit een paar tinten bestaan maar misschien ziet de scanner er wel 10.
Bij scannen is wit ook een kleur die ruimte in beslag neemt. Een wit vlak op een bladzijde van een tijdschrift is misschien helemaal geen wit meer maar heel licht geel in verschillende tinten omdat deze verkleurd is.
Welk scanprogramma gebruik ik:
Ik gebruik de Scanner app van Windows. Deze kan je gratis downloaden in de Microsoft Store en is zeer simpel in gebruik.
Wat is het verschil tussen JPEG, PNG of PDF:
Een scan is eigenlijk een grote afbeelding van hetgeen wat op de glasplaat ligt. Net of dat je er een foto van maakt met een smartphone.
JPG en PNG zijn afbeeldingsformaten. PNG biedt ondersteuning voor transparantie. Maar met een scan maakt dat niet uit omdat transparantie niet bestaat. JPG zal hoe dan ook minder ruimte in beslag nemen omdat deze de informatie over afmetingen en kleuren behoorlijk verkleind. Dus voor scannen kan je beter JPG dan PNG kiezen.
Een PDF kent iedereen natuurlijk van digitale facturen van een webwinkel of de maandelijkse factuur van de stroomleverancier. In de PDF kan je dan de tekst selecteren net of dat het een Word document is. Helaas kan dit bij scannen niet. Van hetgeen wat op de glasplaat ligt wordt een afbeelding gemaakt en die wordt in de PDF geplakt.
Sommige scanners kunnen tekst herkennen:
Je spreekt dan over scanners met OCR ondersteuning wat staat voor Optical Character Recognition (Optische Karakter Herkenning). Daarnaast moet je ook speciale software gebruiken die overweg kan met OCR. Het uiteindelijke resultaat is een Word of PDF bestand waarin de tekst meteen bewerkt kan worden. Handig als je een krantenartikel of tijdschrift wilt scannen.
Heeft jouw printer ondersteuning voor OCR dan wordt er over het algemeen ook software bijgeleverd die OCR ondersteund.
Hoe beperk je de omvang van een scan:
Dit kan je doen door de kwaliteit (DPI) te verlagen en alleen te scannen wat je echt nodig hebt. Soms loont het de moeite om de resolutie van een afbeelding na het scannen verder te verlagen. Wil je in een keer meerdere afbeeldingen verkleinen? Lees dan in dit blog hoe je dat kan doen.
Op internet heb ik ook gelezen dat pagina’s die met OCR gescand zijn minder ruimte in beslag nemen. Dat komt omdat de teksten omgezet worden naar digitale teksten zoals in een Word bestand. Deze teksten zijn hierdoor geen afbeeldingen meer met verschillende kleuren wat scheelt in de bestandsgrootte van de scan.